HELIOS

Yannick · Site Admin Geregistreerd op: 15 Apr 2008 Berichten: 16

Discussie

MEI ’68

Wat voor beweging? Welke sporen liet ze na? Wat kunnen we ervan leren?

Iedereen is welkom en mag mee discussiëren.

donderdag 8 mei om 20u00

café Multatuli
Lange Vlierstraat 9
2000 Antwerpen

Dit is een inleiding in wording. Verschillende standpunten en meningen worden naar voren geschoven. Het is nog geen goede inleiding, maar geeft al weer waarover de discussie kan gaan.

Presentatie

In 1965 schreef Wilfried Van Cauwelaert in de krant Het Volk: “De student is voor niets meer warm te krijgen, tenzij voor dansavonden, kroeglopen en elektrische trekbiljart. Zij worden een troep van deftige burgermannetjes, kruideniertjes die slechts één doel hebben: diploma halen, bemiddeld vrouwtje trouwen, een paar kindjes kopen en wegzakken in een gestileerd salon.” Voor zover dit niet al werd ontkracht, werd deze stelling weggevaagd in mei 1968.
De meeste jongeren vandaag kennen mei ’68 aan de hand van iconen als brandende barricades te Parijs, chargerende oproerpolitie, revolterende studenten, gigantische stakingen, gedichten van Baudelaire, citaten van Sartre, indrukwekkende slogans en posters op de muren, protestliedjes, misschien zelfs “Leuven Vlaams!”, president De Gaulle, de Praagse lente, hippies en noem maar op. Zijn deze beelden terecht of onterecht verbonden met de beweging van mei ’68? Het is zeker dat mei ’68 een woelig tijdperk was van internationaal protest, betogingen, stakingen en studentenstrijd. Wat karakteriseert en maakt mei ’68 nu net tot een referentie? Wat voor beweging was zij?

Studentenbeweging?

We vernemen via verschillende officiële media dat mei ’68 vooral een beweging was rond studenteneisen, voor de democratisering van het onderwijs, voor een Vlaamse Leuvense universiteit etc. Was dit inderdaad zo? “Leuven Vlaams!” was een slogan die vooral in 1966 werd geroepen en dan nog enkel in Leuven, de kweekvijver van de Vlaamse bourgeoisie. In ‘68 en ‘69 daarentegen werd dit verdrongen door slogans als “Bourgeois buiten!” en was dit niet beperkt tot één enkele universiteit.
Er was ook het protest tegen de oorlog in Vietnam, niet alleen in de VS, maar ook in West-Europese landen sterk aanwezig. Zo werden er aan de VUB/ULB bijeenkomsten gehouden in 1968 over de oorlog in Vietnam (en er was nog geen sprake van een taal- of communautair probleem in de meetings). Dit protest was echter niet nieuw voor ’68 en al vanaf 1964 vonden studentenrevoltes plaats tegen de oorlog, tegen de autoriteiten en tegen de traditionele moraal, zowel in de VS, met name de “Free Speech Movement” aan de universiteit van Berkeley, vlakbij San Francisco, dé stad van de hippies. De vraag is echter of de studentenbeweging de oorlog in Vietnam heeft tegengehouden of de stakingen in de VS van de meestal jongere arbeiders tegen de oorlog of het georganiseerd verzet van de GI in Viëtnam zelf of de veranderde allianties tussen VS, China en Soviet-Unie.
Voorts is het misschien belangrijk te benadrukken dat de alternatieve beweging eigenlijk in Duitsland al ver stond met Der Sozialistische Deutsche Studentenbund (Socialist German Student Union (Rudi Dutschke)
Was mei ’68 misschien een revolutie tegen “de autoriteit” en haar moraal? Was mei ’68 een sexuele revolutie, voor de vrouwenemancipatie, tegen de Victoriaanse preutsheid? Deze motivaties speelden waarschijnlijk wel een rol, zeker bij studenten en jongeren, maar waarom draaiden de protesten, zoals die aan Berkeley in ’64 en ’65 niet uit tot een beweging als in Frankrijk 1968? (Waarom bestaat er vandaag niet meer zo’n beweging tegen de oorlog in Irak? Of bestaat zij wel, maar is ze minder zichtbaar?)
In hoeverre hebben de studentenbewegingen en de gebeurtenissen van mei ’68 met elkaar iets te maken en elkaar beïnvloedt? Hiervoor moeten we weten wat er in mei ’68 werd ontketend. Het startschot van de beweging werd gegeven in Frankrijk.

Wat gebeurde er in mei ’68?

De aanloop naar mei ’68 start op 22 maart 1968 wanneer studenten de faculteit van Nanterre bezetten te Parijs. Aanleiding is de arrestatie van een extreemlinkse jongere die verdacht wordt van deelname aan vernielingen tijdens een anti-Vietnambetoging. Meetings en bezettingen door studenten volgen. Verschillende sluitingen en heropeningen van de faculteit zijn het antwoord van de universiteitsleiding. Ook komt het steeds vaker tot gevechten tussen de uiterst-linkse en fascistische groepen. De studenten van Nanterre houden op 2 mei een meeting in de Sorbonne, een andere universiteit in Parijs, om te protesteren tegen de sluiting van hun universiteit en het voor de tuchtraad dagen van medestudenten. De regering besluit een einde te maken aan de onrust en de politie bezet de studentenbuurt, omsingelt de Sorbonne, en arresteren de jongens. Zware, urenlange rellen volgen tussen CRS (oproerpolitie) en honderden jongeren die zich verzamelden aan de Sorbonne. Dit zijn de eerste gebeurtenissen die uitmonden tot een aanzwellend protest, niet enkel door studenten, maar ook door scholieren, leraren, arbeiders, werklozen. De volgende dagen gaan de rellen door en groeit de sympathie voor de studenten tegen het gewelddadig optreden van de CRS. De verontwaardiging is enorm en spontane optochten van honderdduizenden betogers van scholieren, studenten, jonge arbeiders, ouders e.a. vinden plaats. Uiteindelijk roepen de vakbonden op om in staking te gaan uit protest tegen de repressie. Nochtans veroordeelde de CGT, Confédération Générale du Travail, de grootste vakbond in Frankrijk, eerder de ultra-linkse studenten als uitschot, net als de PCF (Parti Communiste de France) hen uitschold voor agitatoren, rijkeluiszoontjes, salonsocialisten, bourgeoisrebellen… (“Nieuw-links”, dat zich baseert op kritische marxistische theorieën, anarchistische invloeden heeft, en het autoritarisme van de klassieke socialistische strekkingen verwerpt, is geboren.) Op 13 mei vinden de grootste betogingen sinds WO II plaats. Universiteiten worden omgevormd tot discussieplaatsen waar niet enkel over de studentenrepressie, maar ook over levensomstandigheden, werkvoorwaarden, etc. wordt gedebatteerd. De discussies vinden verder plaats in de bedrijven en in enkele dagen tijd groeit de beweging uit tot een staking van onbepaalde duur van 9 miljoen arbeiders te Frankrijk. De kracht en omvang van de beweging is verrassend en geeft de mogelijkheid om gehele maatschappij in vraag te stellen.
…
De regering, patronaat en vakbonden stellen akkoorden van Grenoble voor aan de arbeiders die het akkoord verwerpen, omdat het een lege doos is. Waarom is het een lege doos?
De staking komt tot een einde en faalt uiteindelijk.
Hoe vermijden dat onze idealen verwateren tot droge frustraties? De ervaringen die zijn opgedaan zijn nuttig voor ons die de wereld willen veranderen.
Belangrijke vragen zijn dus die de wereld verandert: de studenten, de arbeidersklasse of anderen? Waarom kwamen de studentenprotesten tot een einde? Wat is de aard van de studentenprotesten? Hebben zij de wereld verandert? Waarom kwam de staking tot een einde? Wat zijn de zwakheden van de beweging?

Welke maatschappelijke, drijvende krachten?

Wat zijn de omstandigheden die maken dat dit kon gebeuren? Want een revolte, protest of staking gebeurt niet “spontaan”, er is een voedingsbodem voor nodig, de maatschappelijke voorwaarden moeten aanwezig zijn. De vraag is des te belangrijker, aangezien het kapitalisme een periode van sterke groei kende en de crisis nog niet openlijk was uitgebarsten in Frankrijk. Dit betekent dat de betogingen geen gevolg waren van een onmiddellijke levensnoodzaak, zoals bij een hongerrevolte, maar van een verontwaardiging t.o.v. een tegenstelling. Welke tegenstelling? De idee dat de staat beschermer is van haar burgers, maar ze tegelijk neerknuppelt? Of zijn het de tegenstellingen binnen de maatschappij die de kop opstaken? Zo was er het feit dat de crisis aanwezig was buiten de Westerse landen en daar miserie algemeen was (hongersnood in 1967 in Bihar (India), in 1968 in Nigeria etc.), terwijl de wetenschap zoveel potentieel vertoonde (in 1969, een jaar later, was de eerste maanlanding).
Er is ook een generatieconflict. Waarom?

Mei ’68 wereldwijd

Al snel volgden op de gebeurtenissen in Frankrijk gelijkaardige stakingen, betogingen en protestbewegingen in andere landen wereldwijd. Bijv. de hete herfst van Italië, Nederland, België, Duitsland, VK, VS, Mexico, Iran (in 1967 was er het bezoek van de sja aan Duitsland wat groot verzet veroorzaakte, maar de Islamtische Revolutie vond pas plaats in 1978, ik weet niet of er belangrijke zaken gebeurd zijn ron 1968), China (de culturele revolutie speelde zich af tussen 1965-1969 geloof ik, dus reeds voor 1968. Het was de bedoeling om de KP van bourgeois-elementen te ‘zuiveren’, maar eigenlijk was het vooral een vreselijk bloedige, ondemocratische revolte tegen alles wat niet-maoïstisch was ), etc.

1968-2008?

40 jaar later heeft 1968 een mythische bijklank gekregen. De jaren 1960’ worden door vele mensen gezien als een periode van hoop; een fantastische tijd om in te leven. Er heeft echter geen wereldrevolutie plaatsgevonden. De studenten van toen zijn brave burgermannen geworden, anderen wilden hun politiek engagement verderzetten in groene of kleinlinkse partijen of werden actief in pacifitische, vrouwen, milieubewegingen. Nog anderen kozen het pad van het geweld.
Na de zware economische crisis kwam de echte contrarevolutie op gang en won het harde neoliberalisme van Reagan en Thatcher, de markt werd de nieuwe religie. Het optimisme en geloof in de maakbaarheid van de samenleving dat mei 1968 zo kenmerkte leek verder weg dan ooit.
40 jaar later zijn er nog steeds de problemen waar tegen studenten en arbeiders in 68’ protesteerden: imperialistische oorlogen, toenemende ongelijkheid, ongelijk onderwijs, vervreemding. Bovendien beleeft de werldeconomie anno 2008 een zoveelste zware crisis en toont de klimaatopwarming het finale failliet aan van de wereld zoals we ze kennen.
Stof genoeg tot nadenken!

Stellingen, vonken voor een vurige discussie

Hoe kan men de bewegingen van 1968 kaderen?
Mei 1968 is niet in haar opzet geslaagd. Wat was haar opzet? De wereld “veranderen”? De proletarische revolutie?
Een revolutie als toen is vandaag de dag onmogelijk
Wat is het verschil met de studentenprotesten van het mythische 1968 met studenten/scholierenrevoltes die we recent in België, Nederland en Frankrijk zagen?
1968 is mislukt omdat er geen concreet politiek gevolg is gegeven aan de strijd van toen. Er is een brede organisatie nodig.
Hoe moet een succesvolle revolutie dan gaan?
Is anders gaan leven mogelijk in deze maatschappij of dient de maatschappij eerst veranderd te worden.
Er is de focus op grote strijdmarsen, maar is een jeugdbeweging, ontwikkelingssamenwerkingsproject, vrijwilligerswerk geen evenwaardig of zelfs beter engagement om de wereld te verbeteren?
“Nieuw-links”, dat zich baseert op kritische marxistische theorieën, anarchistische invloeden heeft, en het autoritarisme van de klassieke socialistische strekkingen verwerpt, is geboren met mei ’68.
Voorstel tot een latere discussie: “Genoeg met bekritiseren. Hoe willen we de wereld dan wel organiseren?”

Yannick & Yves